Jeden z najbardziej znanych poza krajem polskich artystów – malarz, grafik, wybitny przedstawiciel nurtu sztuki konceptualnej. Wojnę spędził w Niemczech, w 1945 powrócił do Francji, rok później przyjechał do Polski. W 1950 ukończył studia na łódzkiej PWSSP, a w latach 1950-56 studiował na warszawskiej ASP. Zapoczątkowany w 1965 cykl tak zwanych "obrazów liczonych", a raczej życzeniem artysty– "Detali", należy niewątpliwie do kanonu współczesnej sztuki światowej, stanowiąc jeden ze sztandarowych przykładów konceptualizmu. W Programie tym, znanym jako „1965/1 - ∞” Roman Opałka począwszy od cyfry 1, codziennie odnotowywał proces swojego istnienia, a za narzędzie kodowania służył mu zapis następujących po sobie liczb, które odzwierciedlały dynamizm ludzkiego życia. Seria ta należy do kanonu współczesnej sztuki światowej. Opałka swoje liczenie przeprowadzał ręcznie, pędzlem zanurzonym w białej farbie. Na szarym tle zapisywał cyfry, stopniowo rozjaśniając je o 1% przy każdym nowym „Detalu”. Rejestracji ciągu liczb towarzyszył zapis głosu Opałki na taśmie magnetofonowej, w którym głośno wymawiał kolejne liczebniki. Artysta starał się również uchwycić upływający czas, fotografując siebie codziennie w tej samej pozie i białej koszuli, na tle aktualnie malowanego „Detalu”. Była to rutyna, którą powtarzał po każdym dniu pracy.
Prace artysty znajdują się m.in. w Centre Georges'a Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Salolom R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku, Kunsthalle w Hamburgu, Museu de Art de Sao Paulo, Kunstmuseum Dusseldorf, Goteborg Konstmuseum, Musee du palais Albertina w Wiedniu. Jest laureatem wielu nagród, między innymi: Nagrody Krytyki Artystycznej im. C.K. Norwida; brał udział w Biennale w Sao Paulo (1969 i 1977), Documenta w Kassel (1977), Biennale w Wenecji (1995). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011), Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Sztuki i Literatury we Francji.